PRICE IZ SIPRAGA

                                        PRESUDA

Ustavni sud Bosne i Hercegovine u Vijeću od pet sudija, u sastavu: predsjednik Miodrag Simović, potpredsjednice Valerija Galić i Seada Palavrić i sudije Mato Tadić i Zlatko M. Knežević, na sjednici održanoj 6. decembra 2011. godine, u predmetu broj AP 736/09, rješavajući apelaciju Ismeta Kazića i Avde Kazića, na osnovu člana VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine, člana 16. stav 2. i člana 59. stav 2. alineja 1. Pravila Ustavnog suda Bosne i Hercegovine („Službeni glasnik Bosne i Hercegovine“ br. 60/05, 64/08 i 51/09), donio je

ODLUKU  O  DOPUSTIVOSTI

Odbacuje se kao nedopuštena apelacija  Ismeta Kazića i Avde Kazića podnesena protiv Rješenja Okružnog suda u Banjaluci broj 73 0 P 000197 08 Gž od 30. decembra 2008. godine i Rješenja Osnovnog suda u Kotor Varošu broj 730 P 000197 08 P od 3. oktobra 2008. godine zbog toga što je očigledno (prima facie) neosnovana.

OBRAZLOŽENJE

1.                  Ismet Kazić i Avdo Kazić (u daljnjem tekstu: apelanti) iz Kotor Varoša, podnijeli su 10. marta 2009. godine apelaciju Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu: Ustavni sud) protiv Rješenja Okružnog suda u Banjaluci (u daljnjem tekstu: Okružni sud) broj 73 0 P 000197 08 Gž od 30. decembra 2008. godine i Rješenja Osnovnog suda u Kotor Varošu (u daljnjem tekstu: Osnovni sud) broj 730 P 000197 08 P od 3. oktobra 2008. godine.

2.                  Rješenjem Osnovnog suda 730 P 000197 08 P od 3. oktobra 2008. godine, koje je potvrđeno Rješenjem Okružnog suda broj 73 0 P 000197 08 Gž od 30. decembra 2008. godine, odbijen tužbeni zahtjev apelanata kojim su tražili da se utvrdi da ih je tuženi Žarko Đukić (u daljnjem tekstu: tuženi) dana 20. aprila 2008. godine smetao u posjedu nekretnine na način što je samovlasno postavio montažno-demontažni kiosk veličine 2x3 metra na katastarskoj parceli ekonomsko dvorište zvanoj „Šadića Luka“ označena kao k.č. broj 211 upisana u ZZ Šiprage u posjedovni list KO Šiprage, i to pored stambenog objekta privredna zgrada „Šadić Luka“, koje nepokretnosti su u suposjedu apelanata po osnovu otkupa stanova u navedenoj stambenoj zgradi, te kojim bi se naložilo tuženom da ubuduće na ovakav i sličan način ne uznemirava apelante pod prijetnjom prinudnog izvršenja. Istima rješenjem apelanti su obavezani da tuženom nadoknade troškove postupka u iznosu od 547,74 KM.

3.                  Iz obrazloženja prvostepenog Rješenja Osnovnog suda broj 730 P 000197 08 P od 3. oktobra 2008. godine proizlazi da je Osnovni sud, nakon dokaznog postupka, utvrdio da navedena nepokretnost k.č. broj 211. na kojoj se nalazi zgrada sa otkupljenim stanovima apelanata predstavlja javnu površinu-koju svako može da koristi, pa nema osnova za posjedovnu zaštitu iz člana 75-78. Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima („Službeni list SFRJ“ 6/80, 39/90 i „Službeni glasnik RS“ broj 38/03), koju su tražili apelanti, nego samo za djelovanje organa inspekcije, a što se u konkretnom slučaju i desilo kada je urbanističko-građevinski inspektor Opštine Kotor Varoš naložio Rješenjem broj 0773-362-16/08 od 23. aprila 2008. godine uklanjanje navedenog kioska tuženog sa navedene površine, koji je tuženi i uklonio. Osnovni sud je istakao da za sud nisu bili od značaja navodi apelanata da su apelanti, po osnovu otkupa stanova, pretpostavljeni vlasnici ekonomskog dvorišta na predmetnoj parceli na kojoj je izgrađena stambena zgrada, a što se pretpostavlja u smislu odredbe člana 39. Zakona o gradskom građevinskom zemljištu, te da su time i posjednici ekonomskog dvorišta, jer se savjesnost, u smislu odredbe člana 72. Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima, pretpostavlja. Naime, odredbom člana 75. Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima štiti se i obični posjed, nezavisno od prava na posjed, pravnog osnova posjeda i savjesnosti posjednika. Dakle, i ako bi se uzeli u obzir navodi apelanata da su suvlasnici i savjesni posjednici sporne parcele, to im ne pripada sudska zaštita po osnovu smetanja posjeda o čumu sud, shodno odredbi člana 2. Zakona o praničnom postupku („Službeni glsnik RS“ br. 58/03, 85/03, 74/05 i 63/07, u daljnjem testu: ZPP), odlučuje u konkretnoj pravnoj stvari. Stoga se Osnovni sud nije upuštao u sticanje prava svojine na zemljištu oko zgrade u smislu člana 39. Zakona o gradskom građevinskom zemljištu. S obzirom na navedeno, Osnovni sud je odbio tužbeni zahtjev apelanata kao neosnovan.

4.                  Okružni sud je u obrazloženju Rješenja broj 73 0 P 000197 08 Gž od 30. decembra 2008. godine istakao da je Odluka Osnovnog suda pravilna, ali ne iz razloga koje je dao taj sud. Okružni sud je naveo da su apelanti tužbom tražili zaštitu posljednjeg stanja posjeda i da bi je dobili morali su dokazati samo dvije činjenice: da su bili posljednji mirni posjednici navedene nekretnine, te sam čin smetanja. Na osnovu člana 425. ZPP-a isključeno je raspravljanje o pravu na posjed, o pravnom osnovu, te o savjesnosti ili nesavjesnosti posjeda. Okružni sud je dalje istakao da je pravilno Osnovni sud utvrdio da apelant Avdo Kazić, koji živi u inostranstvu, nije bio posjednik navedene nepokretnosti, ali da je nepravilno rezonovao da se podrazumijeva da je apelant Ismet Kazić bio u posjedu predmetnog zemljišta, kao i sva druga lica, jer je to navodno javna površina, oslanjajući se na iskaz urbanističko-građevinskog inspektora, te njegovo rješenje kojim je se nalaže uklanjanje objekta od 23. aprila 2008. godine. Naime, navedeno zemljište na kom se nalazi zgrada sa otkupljenim stanovima apelanata ima veliku površinu (2839 m²) i ne vodi se kao javno dobro, nego kao posjed ZZ Šiprage (Okružni sud je napomenuo da formalni upis nije bitan u konkretnoj parnici se, ali da se uzgred spominje), te da bi apelanti uspjeli u sporu zbog smetanja posjeda morali su sudu dokazati da su obojica bili u isključivom faktičkom posjedu predmetnog zemljišta na kom je tuženi postavio svoj kiosk. Okružni sud je posebno napomenuo da geodetsko vještačenje nije vršeno, već su samo apelanti (i to naknadno uz žalbu) na fotografiji nacrtali mjesto gdje je navodno bio postavljen kiosk tuženog. Okružni sud je dalje istakao da su apelanti morali dokazati da su navedenu površinu uživali sami, odnosno morali su navesti kako i na koji način su bili njeni mirni posljednji posjednici, kako su je faktički koristili (u kom pravcu su ponudili samo iskaz apelanta Ismeta Kazića koji nije dovoljan, jer ga je tuženi svojim iskazom osporio), a tu su činjenicu imali mogućnost dokazati iskazima svjedoka, odnosno komšija, kojima to po prirodi stvari mora biti poznato. U tom slučaju bi čin smetanja bio razjašnjen, jer bi se utvrdilo u kom smislu je radnja tuženog onemogućila njihov dosadašnji način korištenja parcele. Činjenicu posljednjeg posjeda predmetnog zemljišta apelanti smatraju dokazanom samim tim što su vlasnici otkupljenih stanova u stambenoj zgradi koja se nalazi na predmetnoj parceli k.č. broj 211 KO Šiprage, pozivajući se na član 39. ranijeg Zakona o građevinskom zemljištu (koji im navodno garantuje i pravo svojine na zemljištu), zaboravljajući da je pravo svojine na zemljištu, a u konkretnom slučaju je i ono sporno budući da je nejasno koja površina služi za redovnu upotrebu zgrade sa stanovima, odvojeno od prava posjeda na istom, znači od faktičke vlasti na stvari koju apelanti nisu uspjeli dokazati, a taj posljednji mirni posjed je činjenica od koje se polazi u ovim parnicama da bi se dalje dokazivao čin smetanja. Po ocjeni Okružnog suda, tužbeni zahtjev apelanata trebalo odbiti iz navedenih razloga, no kako je odluka prvostpenog suda u konačnosti pravilna, bez obzira na date razloge, kao što je pravilna i odluka o troškovima postupka, Okružni sud je žalbu apelanta odbio i prvostpeno rješenje potvrdio.

5.                  Apelanti tvrde da je osporenim rješenjim povrijeđeno njihovo pravo na pravično suđenje iz člana II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i člana 6. stav 1. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljnjem tekstu: Evrospka konvencija), pravo na dom iz člana II/3.f) Ustava Bosne i hercegovine i člana 8. Evropske konvecije, kao i pravo na imovinu iz člana II/3.k) Ustava Bosne i Hercegovine i člana 1. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju. Povredu navedenih prava vide u pogrešno utvrđenom činjeničnom stanju i proizvoljnoj primjeni materijalnog prava, u konkretnom slučaju Zakona o osnovnim svojinsko-pravnim odnosima.

6.                  Pri ispitivanju dopustivosti apelacije Ustavni sud je pošao od odredaba člana VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine, člana 16. stav 2. Pravila Ustavnog suda.

Član VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine glasi:

„Ustavni sud, također, ima apelacionu nadležnost u pitanjima koja su sadržana u ovom ustavu  kad ona postanu predmet spora zbog presude bilo kojeg suda u Bosni i Hercegovini.“

Član 16. stav 2. Pravila Ustavnog suda glasi:

„Ustavni sud će odbaciti apelaciju kao očigledno (prima facie) neosnovanu kada utvrdi da ne postoji opravdan zahtjev stranke u postupku, odnosno da predočene činjenice ni na koji način ne mogu opravdati tvrdnju da postoji kršenje Ustavom zaštićenih prava i/ili kada se za stranku u postupku utvrdi da ne snosi posljedice kršenja Ustavom zaštićenih prava, tako da je ispitivanje merituma apelacije nepotrebno.“

7.                  Ustavni sud, u fazi ispitivanja dopustivosti predmeta, mora utvrditi, između ostalog, i da li su ispunjeni uslovi za meritorno odlučivanje koji su nabrojani u članu 16. stav 2. Pravila Ustavnog suda. S tim u vezi, Ustavni sud ukazuje na to da, prema vlastitoj jurisprudenciji i praksi Evropskog suda za ljudska prava (u daljnjem tekstu: Evropski sud), apelant mora navesti povredu svojih prava koje štiti Ustav Bosne i Hercegovine i ove povrede moraju djelovati vjerovatno. Apelacija je očigledno neosnovana ukoliko joj manjkaju, prima facie, dokazi koji dovoljno jasno pokazuju da je navedena povreda ljudskih prava i sloboda moguća (vidi, Evropski sud, Vanek protiv Slovačke, presuda od 31. maja 2005. godine, aplikacija broj 53363/99, i Ustavni sud, Odluka broj AP 156/05 od 18. maja 2005. godine). Apelacija je neosnovana i ako činjenice u odnosu na koje se podnosi apelacija očigledno ne predstavljaju kršenje prava koje apelant navodi, tj. ako apelant nema «opravdan zahtjev» (vidi, Evropski sud, Mezőtúr-Tiszazugi Vízgazdálkodási Társulat protiv Mađarske, presuda od 26. jula 2005. godine, aplikacija broj 5503/02), kao i kad se utvrdi da apelant nije «žrtva» kršenja Ustavom Bosne i Hercegovine zaštićenih prava.

8.                  U vezi sa navodima apelanata o kršenju prava na pravično suđenje, prava na dom i imovinu, koji se zasnivaju isključivo na navodima o pogrešno utvrđenom činjeničnom stanju i pogrešnoj primjeni materijalnog prava, Ustavni sud, prije svega, ukazuje da prema praksi Evropskog suda i Ustavnog suda, zadatak ovih sudova nije da preispituju zaključke redovnih sudova u pogledu činjeničnog stanja i primjene materijalnog prava (vidi, Evropski sud, Pronina protiv Rusije, Odluka o dopustivosti od 30. juna 2005. godine, aplikacija broj 65167/01). Naime, Ustavni sud nije nadležan supstituirati redovne sudove u procjeni činjenica i dokaza, već je općenito zadatak redovnih sudova da ocijene činjenice i dokaze koje su izveli (vidi, Evropski sud, Thomas protiv Ujedinjenog Kraljevstva, presuda od 10. maja 2005. godine, aplikacija broj 19354/02). Zadatak Ustavnog suda je da ispita da li je eventualno došlo do povrede ili zanemarivanju ustavnih prava (pravo na pravično suđenje, pravo na pristup sudu, pravo na djelotvoran pravni lijek i dr.), te da li je primjena zakona bila, eventualno, proizvoljna ili diskriminacijska. Dakle, u okviru apelacione nadležnosti Ustavni sud se bavi isključivo pitanjem eventualne povrede ustavnih prava ili prava iz Evropske konvencije u postupku pred redovnim sudovima, pa će u konkretnom slučaju Ustavni sud ispitati da li je postupak u cjelini bio pravičan na način na koji to zahtijeva član 6. stav 1. Evropske konvencije, odnosno da li je prekršeno pravo na imovinu ili pravo na poštivanje doma (vidi, Ustavni sud, odluka broj AP- 20/05 od 18. maja 2005. godine, objavljena u «Službenom glasniku BiH» broj 58/05).

9.                  U konkretnom slučaju, Ustavni sud smatra da su redovni sudovi u obrazloženjima osporenih odluka dali detaljne, jasne i precizne razloge za svoje odlučenje, a takva obrazloženja Ustavni sud ne smatra proizvoljnim. Ustavni sud također ukazuje da apelanti ne nude bilo kakve argumente koji bi opravdali njihovu tvrdnju da je na bilo koji način došlo do kršenja prava na pravično suđenje, prava na poštivanje doma ili prava na imovinu, osim što su nezadovoljni ishodom konkretnog postupka. Stoga, imajući u vidu stavove Evropskog i Ustavnog suda navedene u ovoj odluci, Ustavni sud smatra da u vezi sa navodima apelanata o kršenju prava na pravično suđenje i prava na imovinu nema ništa što ukazuje da apelanti imaju «opravdan zahtjev» koji pokreće pitanje iz Ustava Bosne i Hercegovine ili Evropske konvencije koje bi trebalo meritorno ispitati. Zbog toga, Ustavni sud zaključuje da su navodi o kršenju prava na pravično suđenje iz člana II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i člana 6. Evropske konvencije, prava na dom iz člana II/3.f) Ustava Bosne i Hercegovine i člana 8. Evropske konvencije i prava na imovinu iz člana II/3.k) Ustava Bosne i Hercegovini i člana 1. Protokola broj 1. uz Evropsku konvenciju očigledno (prima facie) neosnovani.

10.              U skladu sa navedenim, a imajući u vidu odredbe člana 16. stav 2. Pravila Ustavnog suda, prema kojima će se apelacija odbaciti kao očigledno (prima facie) neosnovana, ukoliko ne postoji opravdan zahtjev stranke u postupku, odnosno da predočene činjenice ni na koji način ne mogu opravdati tvrdnju da postoji kršenje Ustavom zaštićenih prava i/ili kada se za stranku u postupku utvrdi da nije „žrtva“ kršenja Ustavom zaštićenih prava, tako da je ispitivanje merituma apelacije nepotrebno, Ustavni sud je odlučio kao u dispozitivu ove odluke.

11.              U skladu sa članom VI/5. Ustava Bosne i Hercegovine, odluke Ustavnog suda su konačne i obavezujuće.

                                                                                                Predsjednik

                                                                                                Ustavnog suda Bosne i Hercegovine

                                                                                                Prof. dr. Miodrag Simović

MOZDA NISTE ZNALI

Pruga Banja Luka - Kotor Varoš - Šiprage je izgrađena tokom I sv. rata za eksploataciju šumskih revira jugosistočno od Banja Luke. Preduzeće "Bosna Bois" (posle I sv. rata naziv mu je bio "Bosansko D.D. za iskorišćavanje drveta i pogon parnih pilana"- Banja Luka) koje je gradilo prugu imalo je koncesiju na 20 godina (posle isteka koncesije pruga je prelazila u vlasništvo države). Deo Obodnik - Maslovare je sagrađen 1918. godine radi povezivanja rudnika uglja u Maslovarama. S obzirom da je pruga povezivala dosta naseljenih mesta (najveće Kotor Varoš) koja nisu imala drugu komunikaciju na njoj je od početaka obavljan i prevoz putnika i robe. Ovo nije zvanično bila pruga u javnom saobraćaju te nije imala obavezu objavljivanja reda vožnje (to se zvalo ograničen javni saobraćaj i bio je čest slučaj na industriskim prugama u predratnoj Jugoslaviji) i nije imala odrđene tarife. Najveći saobraćaj na ovoj pruzi je bio tokom dvadesetih i prvoj polovini tridesetih godina XX veka kada je ova železnica imala 9 parnih lokomotiva, 3 putnička vagona, 65 teretnih vagona, 113 trukova za balvane i 1 motornu dresinu. Kada je 1937. godine istekla koncesija a i šuma posečena do dozvoljene granice saobraćaj na pruzi je jako opao i ona je praktično služila najviše za prevoz uglja iz Maslovara. Posle rata prugu je preuzelo PDI Vrbas iz Banja Luke. Mislim da su bar neki delovi ove pruge radile i posle 1951, godine ali nisam siguran. 

1946. godine je razmatrana mogućnost da se ova pruga otvori za javni saobraćaj i preda JDŽ. U tom cilju je komisija obišla ovu prugu i napravila detaljan zapisnik o njoj. Ovaj zapisnik je najdetaljniji opis ove železnice za koji ja znam (o njoj je inače vrlo malo pisano). Ja sam ga našao u Arhivu Jjugoslavije i evo prve strane. Ako vam je zanimljivo mogu da stavim i ostale strane. Ima podataka o stanicama, broju koloseka, voznom parku i sl. Inače u ovo vreme je već bio ukinut deo Obodnik - Šiprage. Pošto je je izlaz za Maslovare bio na istoj strani kao i ulaz iz pravca Banja Luke vozovi su u stanici Obodnik menjali pravac vožnje tj. ova stanica je bila kao povratna u to vreme.